Slimmer en gelukkiger: via thinking fast and slow
Thinking, fast and slow – Daniel Kahneman, 2011
We worden aangestuurd door twee zeer verschillende denksystemen die we allemaal hebben. Systeem 1 (S1) is intuïtief, instinctief, associatief en werkt snel (het antwoord op 2+2 roepen, opkijken bij verstoring, primair reageren). Systeem 2 (S2) is onderzoekend, calculerend, redenerend, reflectief en werkt traag (een strategiebesluit, een filosofisch vraagstuk, iets lastigs leren). S1 gaat over je eigen dagelijkse, gebruikelijke wereld; S2 meer over grotere gehelen. De verschillen werken onder andere diep door in onze vorming van meningen, kennis en geluk.
Over meningsvorming. S1 reageert direct op de situatie en neemt impulsief aan dat dit “het hele verhaal” is, hoe beperkt de “echte” informatie ook is. Zo kan S1 al snel grote (en foute) conclusies uit enkele “gegevens” trekken (denk aan iets constateren, daar boos over worden, om pas later te begrijpen dat dat te voorbarig was). S2 zoekt andere perspectieven en meer context. Het creëert zo overigens ook het raamwerk voor hoe S1 de wereld ordent, en kan daarmee mogelijke fouten ook vergroten en verankeren (bv zwart/wit-denken, vooroordelen). Doordat S1 meteen op de inhoud reageert hebben veel mensen meningen over van alles waar ze weinig over weten. Als hun S2 daarbij actiever was, zou men vaker beseffen dat het regelmatig niet relevant is een mening over van alles te hebben.
Over kennisvorming. S1 en S2 interacteren en je kan snel switchen, maar ze kunnen moeilijk beide tegelijk echt actief zijn: als je in gesprek bent of een sport/spel speelt kan je je moeilijk op een serieuze mentale uitdaging richten en omgekeerd. Ze concurreren dus enigszins om de aandacht die je aan dingen kan besteden, en hebben daarbij een andere info”behoefte” van snel versus langzaam. Als je mensen snel wilt interesseren en overtuigen, speel dan in op hun S1 voorkeuren: makkelijk pakkende, onthoudbare info, met oneliners en metaforen. Zo kan een “succesformule” op kennis lijken. Als je mensen echt iets wilt leren, spreek dan S2 aan, met geduldige uitleg en aansporing tot nadenken.
Over geluksvorming. Gerelateerd aan S1 en S2 zijn 2 “zelven”. Je Ervarende Zelf, gekoppeld aan S1, leeft het leven en ervaart. Je Reflecterende Zelf , gerelateerd aan S2, beoordeelt dit alles, trekt lessen en stuurt / neemt beslissingen. T.a.v. geluk is de Reflecterende Zelf gericht op hoofdlijnen rond waarden en/of doelen, waar de Ervarende Zelf is gericht op en onmiddellijk “toetst” via primaire beleving (leuk, lekker, lelijk, erg, etc). Hierdoor kunnen bevindingen onderling wringen (iets wat slopend was, was toch bevredigend vanwege het doel, of iets wat leuk was, was toch onwenselijk, bv in morele zin). Hierdoor is je keuzefocus (en hoe je er op handelt) heel belangrijk voor geluksbeleving. En zo kan je je geluksvorming sturen via waar je op kiest te letten en wat je daarmee doet. Hierbij zal je soms een flink belangenverschil tussen de twee “zelven” merken. Ook dagelijkse keuzes (privé of in zaken) kunnen heel praktisch afhangen van welke zelf-modus je voorrang geeft.
Mensen kunnen zichzelf op basis van dit verschil per situatie naar wens bijsturen. En het lijkt misschien of S1 inferieur is aan S2, maar S1 is wel de sfeer waarin dingen gebeuren – in plaats van dat alles in S2 vooral overdacht wordt. Voor managers en experts is het S1/S2-verschil ook een nuttig besef, al was het maar voor het verschil tussen (te lang) denken en (te snel) doen. Als een situatie snel leidt tot oppervlakkigheid en conflict moet S2 worden aangesproken – en daar waar S2 dominant is moet soms worden geroepen: niet lullen maar poetsen!
De SpeedMBA e-cursus is live!
Alles van business leren in je eigen tijd? Bestel dan snel de SpeedMBA
online cursus!
