Financials: leer jezelf in business lezen

Je zou financials (ofwel financiële cijfers) niet moeten zien als droge en onbegrijpelijke abstracties, maar als getalsmatig samenvattende verhalen, die de kwaliteit van jouw ideeën en handelingen weerspiegelen. Matige omzet? Dan doe je iets niet goed in wat of hoe of aan wie je wilt verkopen. Financials zijn aanknopingspunten voor verbetering. Als je goede overzichten hebt.

De vier standaardoverzichten (bij grotere organisaties) zijn:

1. Balans: overzicht van de middelen en het recht daarop
2. Verlies & Winst: overzicht van de zakenresultaten in een periode
3. Equity: beslissing over verdeling van het eindresultaat
4. Cashflow: overzicht van veranderingen t.a.v. in- en uitgaand geld

Deze overzichten zijn uit elkaar getrokken om een netter beeld te krijgen van verschillende economische gebeurtenissen of “standen van zaken”. Bij zowel het kopen van een computer als het betalen van een werknemer gaat er geld uit, maar het zijn andere soorten transacties. De eerste komt op je balans, de tweede op je Verlies en Winst.

De financials geven informatie over je financiële gezondheid. Neem bv:

• Winstgevendheid: meer weten te verdienen dan je daarvoor hebt hoeven uitgeven. Als je iets inkoopt voor € 1 en het weer verkoopt voor € 10, ben je zeer winstgevend.
• Productiviteit: de hoeveelheid zaken die je weet te doen op basis van de middelen die tot je beschikking staan. Als die € 10 omzet van het vorige voorbeeld je enige verkoop in een jaar was op een middelenverzameling van € 10.000, dan is je productiviteit zo goed als nul.
• Liquiditeit: de mate waarin je kortetermijnschulden kunt betalen. Als je veel cash nodig hebt om je business draaiende te houden, maar lang moet wachten tot klanten betalen, kan dit erg nijpend worden.
• Solvabiliteit: de mate waarin je al je schulden kunt betalen. Het verschil met liquiditeit is groot. Je kan zeer insolvabel en toch zeer liquide tegelijk zijn. Dit geldt typisch voor banken. Het omgekeerde kan ook (vrijwel geen schulden hebben, maar die ene rekening toch net even niet kunnen betalen).
• Eigendom: hoeveel de eigenaren (van het geheel) hebben, en de groei daarin.

Een paar highlights van wat een balans je vertelt:

• Hoeveel heb je nou eigenlijk echt? Als kleine ondernemer kan je geneigd zijn om alles wat waarde heeft in je business te zien als jouw eigendom (banktegoed, auto, inventaris, debiteuren). Maar bijna altijd hebben diverse anderen nog geld van je tegoed. Vaak is je eigen vermogen daardoor een stuk lager dan het aanvankelijk leek.
• Wat zijn je activa eigenlijk – wat is de reële waarde daarvan? Als je onderneemt stop je geld in andere zaken waarvan je denkt dat ze tot rendabele business leiden (materialen, machines, misschien zelfs een ander bedrijf, etc). maar hoe “hard” is die waarde als de nood aan de man komt? Een berucht voorbeeld is goodwill als je een bedrijf hebt gekocht. Als partijen je middelen moeten beoordelen (bv om je wel of geen lening te verstrekken) kijken ze naar de waardevastheid van de middelen. Die goodwill telt in hun ogen dan geheel niet mee.
• Hoe ver leun je op vreemd vermogen? Dit is de vraag naar je vermogensstructuur: de verhouding tussen vreemd en eigen vermogen. Veel mensen maken (zonder die term per se te kennen) gebruik van het hefboomeffect: het gegeven dat je kan verdienen aan schuld, doordat het rendement van de zaken die je daardoor kan doen hoger is dan wat je aan rente moet betalen. Bijvoorbeeld start-ups leunen hier op als ze een lening willen. Dit kan interessant zijn (de hele financiële sector leunt erop), maar [a] het verslechtert je solvabiliteit, en [b] het maakt de vorige vraag wat je middelen nu zijn extra relevant.

Diepere behandeling voert hier te ver, maar een Verlies & Winst toont bv [1] winstgevendheid op verschillende “niveaus” waarop je dit kan beoordelen, [2] omvang en verhouding van direct en indirecte kosten, [3] omvang van kosten in relatie tot totale kosten, wat een belangrijk aanknopingspunt voor besparingen kan zijn. Met iets meer informatie kan je er ook bv afschrijvingsbeleid en prestaties ten opzichte van de markt uit halen. Welke informatie beschikbaar is hangt af van je accountancy-praktijken.

Al deze getallen ontstaan niet zomaar. Ze zijn de directe afgeleide van het doen en laten van een bedrijf. En wat of wie is dan “het bedrijf”? Juist, een verzameling individuen met hun eigen doen en laten. Wat je dus eigenlijk moet doen is per post in de financials benoemen wie er verantwoordelijk voor is (wie bepaalt hoeveel personeel wordt ingezet, welke investeringen worden gedaan, etc). De beslissingen van deze mensen (en daarmee hun doen en laten) vormen de deelinzichten in het uiteindelijke financiële resultaat; ze vormen “verhaalflarden” van je businesskwaliteiten. En die verhalen vertellen je wat je (aan je eigen businessgedrag) zou moeten willen verbeteren.