Capitalism and Freedom – Milton Friedman
Aan Grote Begrippen als Kapitalisme en Socialisme hangen Grote Namen met interessante gedachten, die neerkomen op economische filosofie. Zo bepleiten Adam Smith en Milton Friedman dat economische markten vrij moeten zijn en een overheid zich er niet mee moet bemoeien, waar lui als Karl Marx en Joseph Schumpeter uitleggen waarom een overheid juist een economische sleutelrol heeft. Omdat het filosofie is, er sterke argumenten in beide kampen zijn te vinden, en het in de praktijk niet duidelijk is welke van de twee sterker is, blijft dit een onderwerp van polemiek en voorkeur. Dit is die van Friedman:
- T.a.v. overheid is de kritieke vraag: hoe kan deze een volk optimaal faciliteren, zonder vrijheden te beperken? Dit kan op verschillende manieren: 1. de overheid moet beperkte macht hebben; 2. zelf gebalanceerd zijn door uiteenlopende belangen; 3. gedecentraliseerde uitvoering hebben.
- Politiek en economie zijn te lang als zelfstandige domeinen behandeld. Economische vrijheid is fundamenteel voor ontwikkeling van welzijn en is daarmee de kern van politiek. Hier hoort bij dat de overheid zelf geen dwingende economische actor mag zijn.
- Het mooie aan de vrijheid van kapitalisme is dat het economische efficiëntie en winst destilleert uit verder irrelevante distincties als huidskleur en geloof.
- Economische vrijheid is een noodzakelijke maar niet voldoende voorwaarde voor vrijheid; men heeft ook democratische bewegingsvrijheid nodig. Politiek is ontstaan omdat absolute vrijheid in samenlevingen niet bestaat; de één mag in de uitoefening van vrijheid de ander niet beschadigen. En ook de regulering van ontwikkeling (de één wil dat er méér op iets wordt ingezet en de ander wil daar juist mínder van) vraagt om politiek.
- Maar politiek wordt vanzelf een machtssysteem dat om zichzelf komt te draaien. Zo heeft het zich het monopolie op geld toegeëigend en probeert het steeds verder te reguleren wat hier niet om vraagt. Ondertussen komen echte maatschappelijke successen nooit van de overheid (maar van wetenschap, kunst, architectuur, innovatie, ect).
- Het idee dat business een maatschappelijke plicht heeft naast behalen van winst is gevaarlijk; het tast het fundament van vrijheid aan. Business moet enkel binnen de wet blijven, meer niet. En omgekeerd moet een overheid zo ver mogelijk van business blijven. Hoewel eventueel goed bedoeld leidt het mandaat bij de overheid sluimerend tot vernietiging.
Aldus deze vrijemarktfan. Nu is het ook reuze de moeite waard om de argumentatiekracht van genoemde opponenten te zien, lees bijvoorbeeld ook de samenvatting van Marx’ monumentale Das Kapital.
De SpeedMBA e-cursus is live!
Alles van business leren in je eigen tijd? Bestel dan snel de SpeedMBA
online cursus!
