Oil Kings: business voor gevorderden
The Oil Kings – Andrew Scott Cooper, 2011
In The Prize las je over de turbulente opkomst van de olie-industrie (en het belang ervan voor de wereld van business en bedrijfskunde). Dat waanzinnige verhaal eindigt bij de jaren 60. Dit boek begint daar juist. Het is een bizarre politiek-economische reality-thriller, die veel filmscripts met fictieve complotten/plots zou doen verbleken. Eat your heart out Mission Impossible Tom Cruise.
- Eind jaren 60 waren de USA, mede door de OPEC-vorming, sterk afhankelijk van de Perzische Golf / Iran voor olie. Om dit belang te beschermen bedachten Nixon en Kissinger de Nixon-doctrine: help Iran en andere pro-USA landen aan wapens en andere steun, om weder-afhankelijkheid en “vriendschap” te vergroten. Grote vriend werd de sjah van Iran, die met achtergrondhulp van de CIA en MI5 door een coup aan de macht was gekomen.
- USA begon zich zorgen te maken over interne onrust in Iran, omdat de sjah belangen van burgers veronachtzaamde; 25-30% van het landbudget ging naar wapens. De geheime strategie om dit tij te keren was: maak Iran en daarmee ook de bevolking rijker, waarmee het land bovendien nog meer geld heeft om USA-wapens te kopen. Zo stond Nixon het in het geheim toe dat de olieprijs verhoogd werd, waarmee een inkomenstoename in Iran op gang kwam.
- Maar Iran was overgretig en gaf nóg harder uit dan er binnen kwam. Dus Nixon ontwikkelde een tweesporenbeleid door ook vrienden te worden met Saudi-Arabië. De handel daarmee verzesvoudigde in 2 jaar. Hun koning geloofde niet in abrupte olieprijsstijgingen. De nieuwe samenwerking werd zó succesvol, dat de Saudi’s een groot belang kregen in een USA-Saudi oliebedrijf. Hierin had Kissinger de Saudi’s aangemoedigd het hard te spelen tegen de USA-industrie, omdat hij daar sterke bondgenoten wilde.
- Iran was “not amused” over deze verschuivingen, en eiste meer macht in het eigen consortium met de USA – dat toestemde om de vrede en de balans te houden. Er kwam dus een nog grotere macht in dat gebied te liggen in 1972/73.
- Dit sloeg door: Libië (Qadhafi/Gadaffi) greep ook meer macht, verhoogde prijzen, deed aan volumebeheersing, en accepteerde geen dollars meer. Het lukte om meer eenheid tegen de USA op te bouwen. Toen de USA Israel hielp omdat de Arabische landen daar binnenvielen besloten deze landen tot een olieboycot op de USA.
- Om deze boycot te doorbreken smeedde de USA een speciaal pact met de Saudi’s: USA zou bondgenoot zijn bij interne en externe economische en militaire bedreigingen; omgekeerd zouden de Saudi’s levering aan de USA hervatten, in verhoogde productie, met een stabiel prijsniveau, en door OPEC-partners voorgestelde prijsverhogingen afwijzen.
- Ook de band met Iran bleef relatief okee. Maar na Nixon was de sjah een belangrijke bondgenoot kwijt. Hij vond opvolger Ford slap, wat ook door Kissinger was ingefluisterd. Hij begon met powerplay en deals met Kissinger, wat leidde tot dubieuze deals, waarbij Iran tevens z’n nucleaire faciliteiten kon versterken.
- De jaren 70 bleven een aaneenschakeling van deals rond olie, wapens, prijzen en politiek. Door onderlinge machtsstrijd wonnen de Saudi’s uiteindelijk veel business door zich te houden aan het standpunt van gematigde prijsverhogingen. Iran werd gemarginaliseerd onder het regime van de gretige sjah, die bleef leunen op deals met Kissinger, wiens positie ook steeds verder verslechterde in de USA. Toen Carter in 77 aan de macht kwam heeft Kissinger kritieke dossiers niet overgedragen – deze zijn nog altijd een mysterie. De sjah werd verstoten.
Dat zijn nog eens real life business-intriges! Wat heeft dit nu met management en bedrijfsinzicht te maken? Wel, je ziet hier strategie, supply chain management, concurrentie, business model management, macht, stakeholder- en relatiemanagement voor gevorderden. Hierbij werden de landen de facto als bedrijven gezien. Dat geeft je misschien nieuwe carrièreperspectieven. Al schrijven de huidige codes voor bestuurders wel iets strakkere wensen t.a.v. integriteit voor…
De SpeedMBA e-cursus is live!
Alles van business leren in je eigen tijd? Bestel dan snel de SpeedMBA
online cursus!
Bestel ook het boek!