Scenarioplanning: realiseer je eigen plot
Scenarioplanning – o.b.v. Kees van der Heijden (2005)
Ten aanzien van plannen voor wat je de komende periode met je business wilt doen zijn er zwart-wit gezegd twee soorten “scholen”: de rationalistische prognosebenadering (inside-out) en de verkennende scenariobenadering (outside-in). Bij de eerste trek je het heden door naar de toekomst. Stille aanname is dat je business-wereld gaandeweg steeds min of meer hetzelfde blijft. Dat kan lang goed gaan, maar je verliest oog voor de stand van de wereld. Je redeneert vanuit jezelf, en daarmee vanuit “wat je bent en doet”. In de scenariobenadering (de naam komt uit de filmindustrie) bekijk je wat er allemaal met de wereld zou kunnen gebeuren, en of je daar interessante plannen om op aan te sluiten bij kan verzinnen. Je redeneert vanuit de omgeving, bedenkend wat je zou kúnnen zijn en doen.
In pincipe kan je zeggen: alles is onzeker. Maar niet alle onzekerheid is even relevant, en niet alles is even onzeker. In onzekerheid zijn verschillende soorten, waarbij je soms zelfs juist van bepaalde zekerheden kan spreken. Voorbeelden: van het aantal geboorten in Nederland of het totaal aantal ingediende schadeclaims is het redelijk veilig te trend te extrapoleren. Bij het werpen van een dobbelsteen of munt weet je de precieze uitkomst niet, maar je weet exact welke het binnen een vaste set van mogelijke uitkomsten wordt. Zoals ook welke dominante partijen in de volgende coalitie kunnen zitten. Wie de loterij wint is nog weer een stuk onzekerder (maar in principe niet anders dan de dobbelsteen), en welke drie onderwerpen over 1 jaar de media beheersen is voor iedereen een raadsel. Zo zijn onzekerheden geleidelijk groter of kleiner.
Scenarioplanning kijkt naar welke onzekerheden er het meest toe doen, en naar de aard van die onzekerheden. Daarvandaan kan worden bedacht wat er allemaal zou kunnen gebeuren, en die opties vormen weer aanknopingspunten voor ideevorming van wat je als bedrijf kan doen. En áls je goede ideeën hebt bedacht, die aanvankelijk golden als mogelijke reactie op een hypothetische ontwikkeling, dan kan het zomaar zijn dat je niet wácht op die ontwikkeling, maar dat pad pro-actief gaat bewandelen (omdat je ziet dat de wereld daar zomaar naar toe zou kunnen gaan). Uiteindelijk draait het om het sturen van het evolutionaire pad, opdat je een goede strategische fit met de omgeving blijft maken.
Voor scenarioplanning moet je de business zeer goed snappen, omdat je alles wat er om je heen gebeurt moet kunnen relateren aan je businessmogelijkheden. Weet welk nut je toevoegt aan klanten en maatschappij en hoe dit een eigen plek heeft temidden van alle anderen die ook dat nut toevoegen. Bezie wat de belangrijker (on)zekerheden zijn, wat er aan het veranderen is of kan veranderen, hoe je kansen in verandering kan zien, hoe je in alternatieven kan denken. Wees creatief in de productvormen waarmee je waarde kunt brengen, en in welke activiteiten en resources dit vergt. Creatief gebruik van (mogelijke) verandering, toegepast op alle elementen van je business, is cruciaal.
Geleidelijke verandering is continu. Het is hierin makkelijker te blijven hangen in de status qua dan je te focussen op nieuwe mogelijkheden. Maar het is evident dat je met het tweede beter op nieuwe kansen stuit. Dus verken er eens een dag op los met een kernteam; laat het een goed script met mooie plotwendingen worden!
De SpeedMBA e-cursus is live!
Alles van business leren in je eigen tijd? Bestel dan snel de SpeedMBA
online cursus!
