Motivatietheorie: dít beweegt jou!
Het bedrijfsbelang van motivatie is intuïtief wel helder: welzijn doet er toe. Maar er zijn ook twee zakelijke redenen waarom het belangrijk is.
- Productiviteit: mensen leveren meer en/of betere output als ze gemotiveerd zijn (zie de Human Relations-beweging en de Hawthorne studies).
- Retentie: hoog personeelsverloop is duur – je dan steeds investeert in nieuwe mensen zoeken, aannemen en inwerken, die dan als ze eindelijk beginnen te renderen weer vertrekken).
Je wilt mensen dus aan je binden door ze te motiveren. Investeren in inzicht en praktijken rond motivatie heeft zoals je ziet harde returns. Daarom een paar highlights uit een eeuw motivatietheorie:
Er is een basisonderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. Bij intrinsieke motivatie heeft iemand een onafhankelijke en innerlijke reden om iets goed te doen, bijvoorbeeld het werk leuk of belangrijk vinden. Innerlijk enthousiasme versterkt als mensen het idee hebben dat ze ergens goed in zijn en dat het wordt gewaardeerd. Dat kan je versterken door mensen simpelweg dat gevoel (van goed + gewaardeerd) expliciet te geven. Extrinsieke motivatie is een beloning die tegenover een inspanning/prestatie staat. Dit is in de vorm van loon nog altijd de belangrijkste “motivatie”, al is salaris dermate basaal dat het niet de basis is waarom mensen enthousiast zijn over het werk. Niettemin kunnen mensen als het beloningspakket erg goed is ervaren “dat ze niet weg kunnen”; de zogenaamde gouden kooi werkt goed.
De piramide van Maslov: een klassieker in motivatietheorie. Maslov stelt dat mensen een “piramide” aan behoeften hebben: je begint aan de basis en werkt naar de top. Als een lager niveau onvoldoende is gedekt, moet dat eerst goed komen voor je je op een hoger niveau zal richten. De trap is: 1. behoeften van lichamelijke aard, 2. veiligheid, 3. affectie, 4. waardering en 5. zelfontplooiing. Een bedrijf kan er op letten dat in minstens de basalere behoeften wordt voorzien, met bv een redelijk basissalaris, plus een cultuur waarin mensen niet steeds nerveus hoeven te zijn over hun functioneren.
De toevoeging van Herzberg borduurt deels voort op Maslow. Hij stelt ruwweg dat de onderste helft van Maslow niet voor motivatie in bedrijven kan zorgen; dit moet gewoon op orde zijn. Niet op orde leidt tot ontevredenheid, maar wel op orde leidt niet tot tevredenheid – slechts tot een neutraal gevoel. De bovenste helft leidt wel tot tevredenheid. Dit betekent dat een bedrijf deze domeinen ook los van elkaar moet behandelen: enerzijds moeten basale dingen op orde zijn (dit zijn de “hygiënefactoren”; extrinsieke motivatoren en gevoel van stabiliteit), anderzijds moet aan de echte “motivatiefactoren” worden gerealiseerd, die neerkomen op ontwikkelen van intrinsieke motivatie.
Een recentere bijdrage komt van Pink. Hij stelt dat met name moderne kenniswerkers worden gemotiveerd door 1. autonomie (zelf richting kunnen bepalen ten aanzien van doen en laten), 2. meesterschap (ergens echt goed in worden), en 3. zingeving (het gevoel hebben met iets goeds of nuttigs bezig te zijn en bijdragen aan de wereld). Je kunt dit onderscheid zien als een uitsplitsing van zelfontplooiing als hoogste niveau van Maslow. Zo kun je genuanceerder bekijken of je dit faciliteert als bedrijf.
Lawrence en Nohria ten slotte stellen dat mensen vier drijfveren hebben: bemachtigen, bonden, groeien en beschermen. Dit is in wezen een variant van Maslow.
Motivatietheorie kan je helpen je als bedrijf af te vragen: bied ik mensen “het hunne”? Bieden we een gezonde basis, gevoel van veiligheid en tolerantie, bevorderen we goede relaties, geven we oprechte waardering, laten we mensen groeien, bevorderen we autonomie en zingeving … Hierbij gaat het er uiteraard niet om dat je zelf vindt dat je dit doet, maar dat de ander dit (h)erkent – en dat de productiviteit en retentie dan ook op orde zijn. In erg veel bedrijven liggen hier mogelijkheden voor verbetering (hoewel dit soms om andere redenen niet opgezocht wordt).
De SpeedMBA e-cursus is live!
Alles van business leren in je eigen tijd? Bestel dan snel de SpeedMBA
online cursus!
